Jak oszczędzać i wydawać mniej? Naukowcy sprawdzili, jak gotówka oddziałuje na ludzi. Okazuje się, że posługiwanie się nią wpływa na to, ile się wydaje i wzmacnia głębokie poczucie własności

Gotówka ma przyszłość. Jak oszczędzać i wydawać mniej? Wystarczy płacić gotówką. Posługiwanie się nią nie tylko wpływa na to, ile się wydaje, ale też wzmacnia głębokie poczucie własności, którego nie dają płatności cyfrowe – wynika z badania brytyjskiego University of Surrey. – Namacalna natura gotówki – jej zapach, dotyk i akt liczenia – tworzy emocjonalne połączenie, którego brakuje płatnościom cyfrowym. Kiedy posługujemy się z gotówką, nie tylko wydajemy pieniądze. Rozstajemy się też z częścią siebie – tłumaczył prof. Jashim Khan, autor pracy opublikowanej w piśmie „Qualitative Market Research”.

Jego zespół przeprowadził badania w dwóch różnych kulturach i w różnym czasie – w Nowej Zelandii w 2013 roku oraz w Chinach w 2023 roku. Uczestników poproszono między innymi o opisanie swoich odczuć i zachowań związanych z używaniem różnych form płatności.

Badania wykazały przede wszystkim, że gotówka zwiększa świadomość wydatków, podczas gdy karty i aplikacje często prowadzą do oderwania od poczucia wartości wydawanych pieniędzy. Na przykład w Chinach 50 proc. wszystkich transakcji odbywa się za pośrednictwem płatności w aplikacjach i uczestnicy badania wykazywali osłabione poczucie kontroli nad swoimi finansami .

CZYTAJ TEŻ: Kowalski zadłuża się coraz bardziej. Ale nie w bankach

Poczucie winy sposobem na rozsądne wydawanie

– Cyfrowe pieniądze nie sprawiają wrażenia, jakby wydawało się własne zasoby. Nie ma poczucia posiadania pieniędzy. Gotówka to co innego – zawsze czujesz, że ilość twoich pieniędzy się zmniejsza, gdy je wydajesz – zauważył jeden z uczestników badania.

Ankiety wykazały również, że choć ludzie są zadowoleni i mają poczucie bezpieczeństwa, korzystając z aplikacji płatniczych, to zmagają się z poczuciem straty podczas rozstawania się z gotówką . Kiedy wydajemy fizyczne pieniądze, czujemy smutek i poczucie winy . Z kolei łatwość płatności cyfrowych często prowadzi do bezmyślnego wydawania, ponieważ namacalna natura gotówki zostaje zastąpiona abstrakcyjnymi liczbami na ekranie. Niezależnie od postępu – trudno nam rozstać się z tradycyjnymi formami płacenia.

– Nie twierdzimy, że gotówka jest przestarzała. Wręcz przeciwnie, ponownie zastanawiamy się nad tym, jak postrzegamy pieniądze i zarządzamy nimi w zmieniającym się świecie. Przejście do społeczeństwa bezgotówkowego oznacza, że musimy zrozumieć, jak różne metody płatności wpływają na nas nie tylko finansowo, ale i emocjonalnie. Ta wiedza może pomóc nam podejmować lepsze decyzje finansowe w świecie, w którym pieniądze często wydają się niewidzialne – podkreślił prof. Khan.

CZYTAJ TEŻ: Wysadzają bankomaty, ale jest na nich sposób. System łata… klej