Poeta, który zmienił literaturę polską. 20 lat temu zmarł laureat literackiej Nagrody Nobla, poeta, prozaik i eseista Czesław Miłosz. Pozostawił po sobie nie tylko bogaty dorobek literacki, ale także niezatarte ślady w sercach i umysłach czytelników na całym świecie. Jego twórczość, pełna głębokich refleksji i wnikliwych obserwacji, wciąż inspiruje i porusza kolejne pokolenia. „Jestem częścią polskiej literatury, która jest względnie mało znana w świecie, gdyż jest niemal nieprzetłumaczalna. Porównując ją z innymi literaturami, mogłem ocenić jej niezrównaną dziwaczność. Jest to rodzaj tajnego bractwa, mającego własne obrzędy obcowania z umarłymi, gdzie płacz i śmiech, patos i ironia współistnieją na równych prawach” - mówił poeta w 1980 roku, podczas ceremonii wręczania mu w Sztokholmie literackiego Nobla. Wczesne lata i twórczośćCzesław Miłosz urodził się w 1911 roku w Szetejniach na Litwie. Młodość spędził w Wilnie, gdzie współtworzył grupę poetycką „Żagary”. Po II wojnie światowej pracował jako radca kulturalny PRL-owskich przedstawicielstw w Stanach Zjednoczonych i Francji. W 1951 roku, w Paryżu, poprosił o azyl polityczny, choć był przekonany, że w konfrontacji z komunizmem świat zachodni musi przegrać.Lata w Stanach Zjednoczonych W 1960 roku wyjechał do USA, gdzie przez ponad 20 lat wykładał na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley, gdzie objął katedrę języków i literatur słowiańskich. Lata spędzone w Stanach Zjednoczonych były dla Miłosza okresem intensywnej pracy twórczej, choć przez długi czas pozostawał tam nieznany. Osobiste tragedieMiłosz był świadkiem wielu osobistych tragedii, w tym choroby i śmierci swoich bliskich. W latach 70. jego żona Janka śmiertelnie zachorowała, a później ujawniła się choroba psychiczna jego młodszego syna. Po latach stracił również swoją drugą żonę, Carol. W tych trudnych chwilach szukał pociechy w pracy nad tłumaczeniami biblijnymi: Psalmów i Księgi Hioba.Zobacz także: Film dokumentalny „Miłosz” na TVP VODNagroda Nobla10 grudnia 1980 r. przebywający na emigracji Czesław Miłosz otrzymał literackiego Nobla. W uzasadnieniu jury napisano, że polski poeta dostał nagrodę za „bezkompromisową wnikliwość w ujawnianiu zagrożenia człowieka w świecie pełnym gwałtownych konfliktów". Po latach tak opisywał tę chwilę w „Autoportrecie przekornym”: „Kiedy dostałem Nagrodę Nobla, to już całkowicie straciłem kontrolę i tylko włosy wydzierałem z głowy, dowiadując się, kim jestem w oczach innych. Zawsze uważałem siebie, na przykład, za poetę dość hermetycznego, dla pewnej nielicznej publiczności. I co się dzieje, kiedy tego rodzaju poeta staje się sławny, głośny, kiedy staje się kimś w rodzaju Jana Kiepury, tenora albo gwiazdy futbolu? Naturalnie, powstaje jakieś zasadnicze nieporozumienie”. Powrót do PolskiPo przyznaniu Nagrody Nobla Miłosz stał się symbolem literackiego oporu wobec totalitaryzmu. Jego twórczość zaczęła być szerzej dostępna w Polsce, a on sam mógł częściej odwiedzać ojczyznę. Jego wiersze zaczęły pojawiać się w kraju, w oficjalnym obiegu. Potem ukazywały się też jego następne książki: „Piesek przydrożny” (1997), „To” (2000), „Druga przestrzeń” (2002), „Traktat teologiczny” (2002), a także „Orfeusz i Eurydyka” – poemat, który Miłosz napisał po śmierci swej żony Carol. W 1981 roku po raz pierwszy od lat odwiedził Polskę, a od 1989 roku przyjeżdżał coraz częściej, a Kraków stał się jego drugim domem. Czesław Miłosz zmarł 14 sierpnia 2004 r. w wieku 93 lat. Został pochowany w krypcie zasłużonych klasztoru oo. Paulinów na Skałce w Krakowie, obok takich postaci jak Jan Długosz, Stanisław Wyspiański, Jacek Malczewski i Karol Szymanowski. Podczas pogrzebu Wisława Szymborska powiedziała: „Żegnamy się dzisiaj z poetą, ale nie żegnamy się z jego poezją. Ona nas wszystkich tutaj obecnych i wszystkich nieobecnych, przeżyje na pewno”.