Trudne relacje Polski i Węgier. „Stoimy po dwóch stronach barykady”

Coraz bardziej skomplikowane relacje. Orban bardzo mocno liczy to, że jeśli będzie mocno atakował obecne władze Polski, to PiS z wdzięczności włączy się do jego grupy parlamentarnej i zwiększy jej moc oddziaływania – mówił w rozmowie z portalem TVP Info profesor Bogdan Góralczyk, polski dyplomata i politolog, odnosząc się do ostrego sporu pomiędzy polską i węgierską dyplomacją w ostatnich dniach. Dlaczego doszło do zaostrzenia relacji między Polską i Węgrami? Zacząć trzeba od węgierskiej polityki wobec rosyjskiej agresji na Ukrainę. Węgierski rząd od początku konfliktu blokował unijną pomoc dla Ukrainy i krytykował działania UE w tej sprawie. Do tego dochodzi samozwańcza „misja pokojowa” Orbana, by wynegocjować pokój w Ukrainie. Szef węgierskiego rządu odwiedził między innymi Ukrainę, Rosję i Chiny. Państwa członkowskie UE podkreśliły wówczas, że Orban nie miał mandatu do negocjacji w ich imieniu, choć Węgry sprawują obecnie prezydencję w Radzie UE.

„ Polacy prowadzą obłudną politykę ”

Jednak bezpośrednią przyczyną była wypowiedź Orbana, który oskarżył Polskę o „hipokryzję” . – Bądźmy szczerzy, otrzymaliśmy mnóstwo kopniaków w tyłek. Polacy prowadzą obłudną politykę. Krytykują nas za nasze stosunki z Rosją, a prowadzą z Rosją interesy przez pośredników. Takiej hipokryzji ze strony państwa nigdy nie widziałem – stwierdził Orban.

Do sytuacji odnieśli się przedstawiciele polskiej dyplomacji. Wiceminister spraw zagranicznych Władysław Teofil Bartoszewski nie zgodził się z tezą węgierskiego szefa rządu i zasugerował, by Węgry opuściły UE, tworząc w zamian „unię z Putinem i niektórymi państwami autorytarnymi tego typu”.

W podobnym tonie wypowiedział się także szef polskiej dyplomacji Radosław Sikorski . Ocenił on, że „trudno jest zyskać przyjaciół, jeśli ktoś emanuje egoizmem”.

Na te słowa zareagował węgierski odpowiednik Sikorskiego, Peter Szijjarto. „ Przez długi czas tolerowaliśmy prowokacje i hipokryzję obecnego polskiego rządu chcąc zachować polsko-węgierskie braterstwo, ale teraz miarka się przebrała” – napisał Szijjarto w mediach społecznościowych.

Zobacz też: Skandaliczne słowa Orbana o Polsce. Ostra reakcja MSZ

Szef węgierskiego MSZ zaznaczył, że „obecny polski rząd krytykuje i obwinia nas za import ropy z Rosji, która jest niezbędna do funkcjonowania kraju”, choć – według niego – Polacy również są wśród klientów „jednej z największych rosyjskich firm naftowych”.

Orlen kupował rosyjski węgiel?

Według prof. Bogdana Góralczyka, dyplomaty i politologa, szefowi węgierskiego MSZ chodziło o import rosyjskich surowców energetycznych, „przez Orlen i węgierski MOL-u (węgierski firma naftowo-gazownicza red.)” . – Oba koncerny sprzedawały rosyjską ropę idącą przez Arabię Saudyjską. Tak przynajmniej uważa strona węgierska – stwierdził Góralczyk.

Profesor zwrócił też uwagę na ostry język używany przez obie dyplomacje, który sugeruje, że mamy do czynienia z „dyplomatycznym sporem”.

– Padają bardzo mocne słowa, na przykład, że „miarka się przebrała”. Jest to już spór dyplomatyczny, o czym świadczy wypowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Spaw Zagranicznych Teofila Bartoszewskiego, który odpierał argumenty Orbana. Potem do dyskusji włączył się szef węgierskiego MSZ-u Peter Szijjarto. Oczywiście, eskalacja jest niepotrzebna, ale biorąc pod uwagę, że stoimy po odmiennych stronach barykady, to jest ona w dużej mierze zrozumiała – uważa specjalista.

Dodał także, że „po ubiegłorocznej zmianie rządów Polsce znaleźliśmy się również po dwóch stronach barykady w UE”. Skutkiem jest rozpad Grupy Wyszehradzkiej – Polska reprezentuje całkiem inne stanowisko niż Węgry i Słowacy – zauważył Góralczyk.

Zobacz także: Wszystkie dochody Obajtka. Pojawiła się nawet węgierska firma budowlana

Czy konflikt eskaluje? Okazją do tego może być spotkanie ministrów w ramach Rady UE. Góralczyk wskazuje, że „pod koniec sierpnia powinno odbyć się spotkanie szefów MSZ, w (ramach) prezydencji w tym wypadku w Budapeszcie”. – Jednak w wielu stolicach europejskich panuje przekonanie, żeby w ogóle żadnych spotkań ministerialnych na terenie Węgier nie organizować – wyjaśnił profesor.

„Węgry blokują środki dla Polski”

Osią konfliktu ma być także postawa Węgier w sprawie unijnych środków dla Polski w ramach Europejskiego Instrumentu na Rzecz Pokoju za broń przekazaną Ukrainie . Zgodnie z informacjami przekazanymi przez szefa polskiego MSZ, „Węgry nadal będą blokować środki” dla Polski.

Zobacz również: Orban blokuje Polsce wypłatę pieniędzy. Rząd chce się odegrać

Profesor Góralczyk łączy blokadę refundacji i ostrą retorykę w kontaktach z polskim rządem, z budową przez Viktora Orbana sojuszu partii eurosceptycznych na forum Parlamentu Europejskiego „Patrioci dla Europy”. – Orban bardzo mocno liczy na to, że jeśli będzie atakował obecne władze Polski, to PiS z wdzięczności włączy się do jego grupy parlamentarnej i zwiększy jej moc oddziaływania. Pamiętajmy, że były premier Morawiecki wielokrotnie odwiedzał Orbana. Dlatego, wszystko jest tutaj możliwe – uważa dyplomata.

Polityka premiera Węgier ma się wiązać także z wyborami w USA i możliwym powrotem kandydata Republikanów Donalda Trumpa. – W szerszej perspektywie trzeba tez patrzeć na ostatnią podróż Orbana do prywatnej rezydencji Trumpa – Mar-a-Lago. Czeka na niego jak na mesjasza i stawia tylko i wyłącznie na niego. Premier Węgier potwierdził na ostatnim spotkaniu z mniejszością węgierską w Rumunii, że Zachód jest w fazie schyłkowej. Teraz czeka na lepsze rozwiązania – podkreślił specjalista.

„Otwarcie na Wschód”

Skąd reorientacja Węgier na polityków eurosceptycznych, a także na Wschód, m.in. Rosję i Chiny? Według Góralczyka trzeba cofnąć się do 2010 roku, kiedy Orban doszedł do władzy. – Od tego czasu Viktor Orban rządzi niepodzielenie, tzn. ma kwalifikowaną konstytucyjną większość od 14 lat. Jak tylko doszedł do władzy, to ogłosił strategię tzw. o twarcia na Wschód (węg. Keleti Nyitás). Początkowo wydawało się, że chodzi tylko o handel, biznes i relacje ekonomiczne. Jednak po 2014 roku, kiedy Rosjanie zajęli Krym i rozpoczęły się walki w Donbasie, okazało się, że jest inaczej. Szybko stało się jasne, że Viktor Orban kontynuuje współpracę z Rosjanami. – wyjaśnił dyplomata.

Ważnym czynnikiem w węgierskiej polityce ma być także polityka energetyczna, czego przykładem jest kwestia elektrownii jądrowej „PAKS” znajdującej się na terenie Węgier, którą „Rosjanie mieli zmodernizować”. – Teraz dochodzi jeszcze fakt, ze Ukraina zakręciła kurki z rosyjską ropą, od której Słowacy i Węgrzy są uzależnieni. Po 2022 roku Polska całkowicie zmieniła kierunki dostaw zasobów energetycznych, a Węgrzy i Słowacy w dalszym ciągu opierają się na surowcach rosyjskich. Teraz chcą, żeby to UE naciskała na Kijów, żeby tę ropę odkręcić – zaznaczył Góralczyk.

Pytany o cezurę pogarszających się relacji Węgier z Zachodem Góralczyk wskazał na dwa wydarzenia. Według niego p ierwszą cezurą była aneksja Krymu przez Rosję w 2014 roku. Wtedy państwa regionu począwszy od bałtyckich, przez Polskę kończąc na Rumunii, zaczęło kalkulować w kategoriach polityki bezpieczeństwa, a nie tylko interesów ekonomicznych. Druga cezura – co najbardziej było widać w przypadku Niemiec – to 2022 rok, gdy cały Zachód obrócił się przeciwko Rosji, z wyjątkiem ugrupowań eurosceptycznych – wyjaśnił profesor.

Przeczytaj także: Węgry bliżej Rosji i Chin. Także w kosmosie