Jakie zarzuty stawia Adamowi Glapińskiemu rządząca koalicja? Czy procedury pozwolą na jego odwołanie? Grupa posłów złożyła wstępny wniosek o postawienie prezesa NBP Adama Glapińskiego przed Trybunałem Stanu. Wniosek podpisało 191 posłów. Zgodnie z polską konstytucją, główny prezes NBP może być odwołany przez Sejm na wniosek prezydenta. Jednakże procedury szczegółowe odwołania głównego prezesa NBP są regulowane przez ustawę o Narodowym Banku Polskim. Adam Glapiński pełni funkcję prezesa Narodowego Banku Polskiego już drugą kadencję – od czerwca 2016 r. Premier Donald Tusk zapowiedział złożenie wniosku o postawienie go przed Trybunałem Stanu. Większość rządząca przedstawiła wobec Adama Glapińskiego osiem zarzutów.Czego dotyczą zarzuty?Koronny zarzut dotyczy dotyczy uruchomionego po wybuchu pandemii programu skupowania przez NBP obligacji Skarbu Państwa i przez niego gwarantowanych. W konstytucji w art. 2020 ust 2 zapisano także, że „ustawa budżetowa nie może przewidywać pokrywania deficytu budżetowego przez zaciąganie zobowiązania w centralnym banku państwa.Pozostałymi zarzutami są: przekroczenie uprawnień urzędniczych przez prezesa NBP, upolitycznienie banku, a także problemy we współpracy poszczególnych jego organów – prezesa, zarządu i Rady Polityki Pieniężnej.W czasie, gdy obecne partie rządzące były jeszcze w opozycji, ich politycy zarzucali Adamowi Glapińskiemu celowe osłabianie złotego, by później NBP mógł wygenerować większy zysk i wpłacić go do budżetu państwa.Zarzucali szefowi NBP zbyt późną reakcję na rozkręcającą się w Polsce inflację. Wskaźnik inflacji w październiku 2022 r. wyniósł 17,9 proc. i był jednym z najwyższych w Europie.Wniosek o odwołanie prezesa NBP w SejmiePrezes Narodowego Banku Polskiego jest według konstytucji jednym z organów NBP, obok Zarządu NBP oraz Rady Polityki Pieniężnej. Art. 227 konstytucji, który jest poświęcony bankowi centralnemu mówi, że prezesa powołuje Sejm na wniosek Prezydenta RP na sześć lat. Konstytucja także stawia prezesa banku centralnego na czele RPP.Wniosek w sprawie postawienia przed TS może złożyć w Sejmie prezydent lub co najmniej 115 posłów. Wniosek trafia do sejmowej Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej. Komisja ta nie ma ustalonego terminu na werdykt. Następnie komisja przedstawia Sejmowi sprawozdanie z prac wraz z wnioskiem o pociągnięcie do odpowiedzialności przed TS lub o umorzenie postępowania.Uchwałę o pociągnięciu do odpowiedzialności przed TS m.in. Prezesa Narodowego Banku Polskiego Sejm podejmuje bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Obecnie bezwzględna większość głosów to 231 przy pełnym składzie Sejmu, więc matematycznie istnieje możliwość przegłosowania tego wniosku w Sejmie przez rządzącą koalicję.Regulacje dotyczące odwołania szefa NBPUstawa o NBP powtarza zapisy konstytucji na temat zasad powoływania prezesa NBP, ale także reguluje kwestie jego odwołania - w tym przypadku również robi to Sejm na wniosek prezydenta. Ustawa wprowadza ograniczenia w okresie pełnienia tej funkcji do maksymalnie dwóch 6-letnich kadencji, a także precyzuje moment rozpoczęcia sprawowania obowiązków przez szefa banku centralnego (prezes rozpoczyna sprawowanie funkcji po złożeniu przysięgi w Sejmie; do tego momentu obowiązki pełni poprzedni prezes).Ustawa mówi także, że kadencja prezesa wygasa po upływie okresu 6-letniego, w razie jego śmierci lub złożenia przezeń rezygnacji, a także w wyniku odwołania. Odwołanie prezesa może nastąpić wtedy, kiedy nie wypełnia on obowiązków wskutek długiej choroby, został skazany prawomocny wyrokiem sądu, złożył niezgodne z prawdą oświadczenie lustracyjne, co stwierdzone zostało prawomocnym wyrokiem sądu, wreszcie odwołanie prezesa następuje po orzeczeniu wobec niego przez Trybunał Stanu „zakazu zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością w organach państwowych”. W razie śmierci prezesa, rezygnacji oraz odwołania, obowiązki prezesa do momentu powołania nowego szefa banku centralnego pełni pierwszy wiceprezes NBP. Pierwszy wiceprezes zastępuje szefa NBP również podczas jego nieobecności.Co grozi Adamowi Glapińskiemu?Jeżeli Sejm poprze wniosek, jest on kierowany do Trybunału Stanu, którego celem jest egzekwowanie odpowiedzialności najwyższych organów i urzędników państwowych za naruszenie konstytucji lub ustawy w związku z zajmowanym stanowiskiem, lub w zakresie swojego urzędowania. TS pozbawić Adama Glapińskiego możliwości kontynuowania funkcji prezesa NBP, poprzez orzeczenie następujących kar: · utratę czynnego i biernego prawa wyborczego;· utratę wszystkich lub niektórych orderów, odznaczeń i tytułów honorowych;· zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością w organach państwowych i organizacjach społecznych;· pozbawienie mandatu poselskiego (od dwóch do 10 lat);· utratę zajmowanego stanowiska, z którego pełnieniem związana jest odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu;· za przestępstwa i przestępstwa skarbowe – kary i środki karne przewidziane w ustawach.